مبانی تاریخ‎نگری در اندیشة مورّخان شیرازی از سقوط دولت ایلخانی تا پایان تیموریان

author

Abstract:

این مسئله که چگونه اندیشۀ مورّخان شیراز از سقوط ایلخانان تا پایان دورۀ تیموریان به انعکاس ویژگی‌های مهم اندیشة دینی ـ سیاسی یعنی اندیشۀ دینی (خلافت‎محوری) و اندیشۀ سرزمینی (ایران‎مداری) در پرتو متون تاریخ‎نگارانه پرداخته‎اند، محور مقالۀ حاضر را تشکیل‎می‎دهد. روش پژوهش مناسب در ارتباط با مسئلۀ فوق عبارت از تحلیل معناکاوانه از درون گزاره‎های تاریخی موجود در منابع تاریخ‎نگاری است. دستاورد نهایی در تحلیل و ارزیابی مسئله در چند محور قابل طرح است: 1. مورّخان شیرازی در آثار خود «عدالت‎محوری»، «رفع ظلم حاکمان» و «حفظ تمامیت ارضی» را اساس اندیشه قرارداده‎اند تا در پرتو منابع نوشتاری، ضمن حفظ حیات فرهنگی ایران، به بازتولید وحدت سرزمینی ایران در برابر تهدیدات زمانه بپردازند؛ 2. این مورّخان در آثار خود در خلأ به‎وجودآمدۀ ناشی از سقوط مرکزیت دارالاسلام (بغداد) به جایگزین‎کردن «نظریۀ‌ سلطنت» به جای «خلافت غایب» پرداخته و تمرکزگرایی را از طریق تأکید بر اشتراک دینی به عنوان مبنای تاریخ‎نگاری خود مورد توجه قراردادند؛ 3. در اثر غلبۀ رویکرد ترکیبی ایرانی ـ اسلامی، عمدة تاریخ در اندیشة این مورّخان توجه و تأکید بر تاریخ «شاهان و پیامبران» است و بر این مبنا در صدد مشروعیت‎بخشی به حاکمان محلی هم برآمدند، زیرا وجود آنان برای رفع تهدیدات مؤثر بود و این کار را به‎رغم منشأ غیرایرانی حاکمان انجام‎می‎دادند که حکومت متمرکز هویت‎بخش از هرج‎ومرج و ناامنی و بی‎عدالتی بهتر بود؛ 4. در این مقطع تاریخی، مورّخان شیرازی آگاهانه بر وحدت معنایی واژه‌های «سلطان»، «امام»، و «خلیفه» تأکید داشتند و به بازتاب این مفاهیم در آثار خود پرداختند که این امر با توجه به جغرافیای فرهنگی شیراز به مثابۀ پایگاه مقاومت فرهنگی هویت ایرانی در برابر فرهنگ اقوام مهاجم اهمیت داشت. مورّخان بر اساس اقتضائات تاریخی زمانۀ خود به بازتولید نظام سیاسی متمرکز به مثابۀ یکی از مؤلفه‎های سنّتی سازندۀ هویت ایرانی و مبنایی جهت دفع خطرها پرداختند

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

حج از سقوط حکومت ایلخانی تا پایان حکومت تیموریان

برگزاری فریضه حج که یکی از واجبات دینی مسلمانان است، از زمان ورود اسلام به ایران با فراز و فرودهای خاصی همیشه انجام میگرفت. ایلخانان از همان آغاز مسلمانی خود، اقدامات قابلتوجهی در راستای اعزام کاروانهای زیارتی به مکه و بهرهبرداری سیاسی-اجتماعی از این امر، انجام دادند. اما با برافتادن حکومت آنها و بهوجود آمدن دورهای از تجزیه سیاسی در ایران، چگونگی برگزاری فریضهی حج نیز تحتتأثیر منفی بهجای گذاشت....

15 صفحه اول

مبانی مشروعیت دولت تیموریان

این تحقیق تلاشی است در جهت بررسی مبانی مشروعیت دولت تیموریان. مشروعیت، همان توجیه عقلانی و قانونیت زمامداران برای اعمال حکومت بر مردم و نیز اطاعت شهروندان از آنان می باشد.پیدایی تیمور و جانشینانش سرآغاز دوره تازه ای در تاریخ ایران و آسیای مرکزی شد. شاهان تیموری که با زور و شمشیر قدرت را به دست گرفته بودند، بر این امر واقف بودند که اگر چه شمشیر و زور قدرت می آورد اما این مشروعیت است که موجب تداو...

موضعگیری ومناسبات مورخان عصر ایلخانی در قبال ابن اثیر:تضاد وتعارض

ا دو دهه از اواخر عمر ابن اثیر مورخ مشهور وصاحب کتاب الکامل مقارن ومعاصر با حمله مغول گذشت واو شاید نخستین گزارشگر حمله دهشتناک مغول در همان عصر بود .گزارش های او از حمله مغول گذشته از اصالت خاص آن،توأم با ارزیابی وتحلیل هایی است که با شکوه نامه ای مملواز درد مندی وناخرسندی همراه است.از طرفی نوشته ابن اثیر هم بعنوان یک منبع مهم ونزدیک به عصرمغول و ایلخانی وهمچنین برای حمله مغول می توانست منبع م...

full text

تاریخ و مورخان اسلامی تا پایان دوران عباسی

در تاریخ بشری, تمدن هایی که تاریخ مکتوب ندارند روایت خود را به آیندگان اختصاص داده و تمایل چندانی به حفظ اعمال اجداد خود نشان نمی دهند. خلاف آن در مورد تمدن های سامی و غیر سامی صادق است که از قدیم الایام در سواحل مدیترانه و آسیای غربی جانشین یکدیگر شده اند. همان طور که پیدایش خط, تسهیلاتی را برای ثبت رفتار و مراسم انسان ها به وجود آورد, ویرانه های آثار باستانی نیز یادآور گذشت زمان و توالی انسان...

full text

دگرگونی نظام قشربندی اجتماعی در ایران از سقوط ساسانیان تا پایان امویان

ورود اسلام به ایران دگرگونی‌هایی در ساختار سیاسی و اجتماعی ایران به وجود آورد و بخشی از قشربندی اجتماعی ایران دستخوش دگرگونی شد. این پژوهش صرفاً تأثیر ورود دین اسلام بر قشربندی اجتماعی ایران را از سقوط ساسانیان تا سقوط امویان بررسی می‌کند. سؤال اصلی پژوهش آن است که ساخت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ـ فرهنگی ایران از ورود اسلام تا پایان دوران امویان، چه نقشی در تداوم یا تغییر قشر‌بندی اجتماعی ایران د...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 1

pages  17- 42

publication date 2014-09-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023